Selma

 Gelovigen maken soms een keuze die verkeerd uitpakt. En dan - stukje bij beetje - gaat de werkelijkheid zich anders gedragen dan ze hooggestemd ooit wilden geloven. Zo gebeurt het in het geval van het Nederlands-Chinese echtpaar dat Carolijn Visser beschrijft in Selma.

 Hij Chinese wetenschapper, psycholoog, gelovig communist, zij joodse lerares, ontsnapt aan het concentratie kamp. Beginnen na de Tweede Wereldoorlog een nieuw leven in het nieuwe China, van Mao. Die zich heel geleidelijk ontpopt als een gevaarlijke krankzinnige, een massamoordenaar in naam van het Grote Gelijk. Selma is door haar huwelijk haar paspoort kwijt, ze kan niet meer terug naar Nederland.

 Wat tomeloos boeit in Selma is de ommekeer. Het geloof dat maar heel geleidelijk afbrokkelt. Het echtpaar maakt immers zelf deel uit van de bevoorrechte klasse. De 'Grote sprong voorwaarts' waarbij zonder reden alle metaal wordt ingezameld, gaat aan ze voorbij. Niet aan de boeren, die hun wok-pannen verliezen, en zoveel meer. Ten koste van 45 miljoen doden.

 Wat Carolijn Visser zo mooi doet is het proces laten zien in det­ails. Selma blijft met alle schaarse middelen een keurige Hollandse huisvrouw die voor man en twee kinderen een piekfijn huishouden drijft, kleren maakt, voedsel bereidt. En zich niet wil laten kennen tegenover de familie in Nederland.

 Terugkomen op zo'n keuze zou gezichtsverlies zijn.

 En dan komt het hartverscheurend hoogtepunt: de Culturele Revolutie. In 1966 laat Mao een golf van redeloze waanzin op de Chinezen los. Bij de familie Tsao wordt alles wat riekt naar kapitalisme of 'feodalisme', kortom intelligentsia door de Rode Gardisten kort en klein geslagen of meegenomen. Zo ook de man van Selma, die van professor in de psychologie, gespecialiseerd in het geheugen, tot schoon­maker van Wc’s wordt en dan op het land moet werken. Openbare processen, aftuigingen van docenten. Moorden, zelfmoorden onder wetenschappers bij de vleet.

 Merkwaardig hoe deze stemming aan de Donald Trump- en Geert Wilders-revol­uties doet denken. Mao was een groot populist. Hij begreep kennelijk 'wat er onder het volk leefde'.

 Ook in Nederland kende de Culturele revolutie aanhangers. Een mooi terzijde-hoofdstukje herinnert aan de bijval van Jan Marijnissen en de SP, Derk Sauer, de Groene Amsterdammer.

Tags: