Avondmaal

 Afgelopen maandag deed ik in de Avonden m'n verhaaltje over de schild­erijen van Matijs van de Kerkhof.

 En zei dat het me niet zou verbazen als er - gezien z'n kennis van de klassieken - een geperver­teerde versie van het Laatste Avond­maal bij z'n werk zou zijn. Matijs mailt vandaag: 'het deed me denken aan een ouder werk van me. Toevallig dat je het erover had!' Hij stuurt een schilderij mee. En jawel, een Laatste Avondmaal. Op Witte Donderdag! Vandaag is immers de dag van het verraad.

 In Utrecht zag ik pas nog het Avondmaal op het Kartuizer drieluik, waar Chris­tus de voeten van z'n discipelen wast. Rare snuiter, die Nazarener. Er wordt gegeten, zij het sober, je ziet brood en wijn rondga­an, alsook lamsvlees. En je weet, het paaslam is Christus zelf.

 Hij laat zich opdienen. Verder wijst niets op een naderende catas­trofe. Alleen hij en Judas weten wat er gaat gebeuren.  De rest doet zich vrolijk tegoed.

Matijs van de Kerkhof (2)

 Onheilspellend zijn ze allemaal. Hoe spel je onheil? Gisteren sprak ik Van de Kerkhof en die gaf hints. De spanning ontleent ie vaak aan de film noir. Hij heeft veel gehad aan filmstills, al zal ie ze nooit naschilderen.

 Vaak kijk je vanuit de schaduw naar een lichtplek. Een podium bijna. Waarop groepjes figuren en individuen, elk met andere beweegredenen. Is er net iets gebeurd? Of dreigt er iets? Wacht men af of berust men? Veel speelt zich af in halfduister en schemering, bij deels kunst- deels daglicht. Waar komt het licht vandaan, vroeg ik? Er is soms een belichter buiten beeld, die schijnwerpers richt op waar Van de Kerkhof lichtplekken of glimmertjes wil. Er zijn ook vaak meer lichtbronnen, zoals bij Delvaux.

 En dan de vele spiegels, die niet weerspiegelen wat je verwacht. Ook dat komt uit de film noir en heet 'valse spiegels', die weerkaatsen hoe even verderop iets gebeurt dat bijdraagt aan de spanning. Als toeschouwer blijf je raden. Hij kent z'n klassieken, citeert graag Velasquez of El Greco. Wees niet verbaasd als er een perversie van het Laatste Avondmaal opduikt.

 Wijziging: dinsdag na 22.00 in de Avonden meer.

Matijs van de Kerkhof (1)

 Betrapte situaties. Je valt midden in een raadselachtige voorstelling. Een scène uit een onbekend theaterstuk.

 Wat gebeurt hier? Dat is de bij ieder doek weerkerende vraag. Maar er gebeurt niet zozeer iets, er is iets gebeurd en men beraadt zich op 'de ontstane situatie'. Ontsteltenis, verontrusting, op z'n minst ver­bazing. Dat 'men' is een veelheid aan personages die soms groepsgew­ijs, soms op zichzelf, bezig zijn met iets dat ze kennelijk in beslag neemt. Soms kijkt iemand alleen maar toe. Of loopt de ruimte uit.

 Het clair obscur, het theatrale neemt daarvan weer afstand. Titels zijn er niet. Wel verwijzingen naar klassieken als Velasquez en El Greco, Francis Bacon ook. Hier en daar piept Alex Van Warmerdam om de hoek, nog zo'n kampioen van de gespannen broeierigheid. Licht geschilderd, vol in drie streken neergezette, overtuigende houdingen en gezichten.

 Vanaf vanmiddag zijn de schilderijen van Matijs van de Kerkhof (1977) te zien bij Galerie Hofland in de Amsterdamse Bilderdijkstraat. Later meer.