Happy End

 Zolang ik Franse films zie speelt Jean-Louis Trintignant erin. Onopvallend. De minst opvallende acteur ooit. En daarin almaar beter geworden.

 De laatste Haneke-film met de snijdend ironische titel 'Happy End' is zo Frans als het maar kan. Waar hem dat in zit? Allereerst in de tirannie van de familie, waarvan Trintignant als 85-jarige, levensmoede industriële magnaat de pater familias speelt en zelfs zijn erfgename Isabelle Huppert onzichtbaar maakt. Het nageslacht verpulvert voor zijn ogen. En hij kan niets meer te doen dan toekijken.

 Zelfmoord- en vluchtpog­ingen volgen elkaar op. Menselijk contact lijkt in deze familie uitgesloten.

 Het speelt zich af in het gebied van het spaarzame kustvertier dat nog over is in het industriële Calais, waar de ver­jaardag wordt in grootse stijl wordt gevierd. Heel klassiek wordt de feestvreugde onderbroken door de gedood­verfde troonopvolger van de dynastie die een groep asiel­zoekers binnenbrengt.

 De oude Trintignant heeft intussen vriendschap gesloten met zijn jonge kleindochter die ook een zelfmoordpoging probeerde. Zij helpt hem aan een waardig einde. 'Mort a la famille.'

L'avenir

 Een keurig Frans filosofenechtpaar, vijfentwintig jaar getrouwd, de man pijproker, bloes over z'n buik. De vrouw lerares filosofie. Zelfs het buitenhuisje in Bretagne ontbreekt niet. En dan komt de medede­ling van de man dat hij bij een jonger vriendinnetje gaat wonen.

 Het enige contact dat overblijft is dat de man ritsen van de gezamenlijke filosofieboeken heeft meegepikt, gaten in de boekenkast. Schopenhauer is ook nog foetsie.

 Zij blijft ijskoud. Ja, ze had gedacht samen oud te worden, maar nee. Ook goed. Ze geeft geen krimp.

 De film gaat over de onoverbrugbare kloof tussen filosofie en leven. En vertelt het verhaal van de scheiding van de ouders van regisseuse Mia Hansen.

 Het lijkt eerst volmaakt, met het huisje op het platteland, de boekenkasten, de verantwoorde muziek. Alles net zoals het moet. Frankrijk, maar de banlieue, de moslims het is alles ver weg.

 Dan dringt het leven binnen. Nathalies moeder dementeert en sterft. Ze laat haar verwende poes Pandora achter. Die plotseling een hoofdrol wordt. Nathalie, gespeeld door Isabelle Huppert, kan haar liefde kwijt aan het dikke monster. Dat mee mag naar het huisje, wegloopt en zelfs een muis vangt!

 Opeens klinkt Woody Guthrie in de auto van de student die haar van het station haalt. De boodschap van Hansen lijkt eenvoudig: leven leer je niet uit boeken.

 Maar ach, die titel. Zou deze filosofe talent hebben voor iets als een toekomst? Nu ja, er komt een kleinkind.

Helmut Newton

 Auto's zijn vrouwen en vrouwen zijn auto's. Glamour, chroom. Waar bleef de pitspoes? Een vrouw die een auto is glimlacht niet, ze glimt. Van lipst­ickgloss en nagellak tot shampoo en tanden. Glim, glans, anonimiteit.

 Het wordt samengevat in de - vooral mode - foto's van Helmut Newton, nu te zien in Foam. Niet dat daar auto's in voorkomen. Seksloze seks is het, flauwe pogingen tot originaliteit, scheutjes sm. Een paar treffers als de sproeten van Isabelle Huppert. En wat schaamhaar.

 Ach, de garage‑pinups die ik tijdens mijn vakantiebaantjes leerde kennen bij Oom Eddy in de Haagse Scheldestraat. Maar die was dan ook de Nederlandse dealer van Studebaker, de glamourslee onder de Amerikaanse auto's. Nu is het kunst. En voorgoed voorbij. Het chroom dat ik poetste is niet meer.

 Langs de A4 ter hoogte van Roelofarendsveen stond nog jaren een meisje op een bord dat de automobilist vroeg 'wil je weten hoe ik rij, bel dan..'.

 Glamour is betoverende, maar onechte schoonheid, zeggen de boeken, schone schijn. Het woord komt van het Latijnse 'grammatica'. In de Middeleeuwen breidde de betekenis zich uit van het bestuderen van Grieks en Latijn tot occulte zaken, magie en toverij. Vandaar dat grammar, glamour, de beteke­nis 'betovering' kon krijgen. Dit onthou ik. Taal is seks.

Elle

 De film begint met een bedachtzame Isabelle Huppert, maar krijgt al snel een razende haast waardoor je geen kans krijgt personages en situaties beter te leren kennen. Het interesseert je dan niet meer wat hun motieven zijn, wat ze overkomt. Blijft over psychoslapstick.

 Een ingewikkelde Hitchcock-achtige plot waarin Isabelle Huppert als Michelle een jeugdtrauma verwerkt in herhalingen van sm-motieven. Een bevroren vrouw.

 Al blijft Verhoeven goed in het oproepen van seksuele spanning, Huppert krijgt te weinig kans om haar scenes uit te spelen. Ze wil maar geen personage worden.

 En het begint zo mooi. Er breekt opmerkelijk veel. Na de eerste verkrachtingsscene gaat Huppert de scherven opvegen. Haar kat staat duidelijk voor het kwaad, is net niet zwart maar grijs. Ook het sluiten van de luiken bij naderende storm samen met wat later de boosdoener blijkt is mooi omineus.

 Maar dan blijft het verhaal hangen in een herhaling van zetten. Seks en geweld zijn niet spannend meer. De herhaalde gewelddadige verkrachtingen door de man in het gemaskerd verkleedpak worden een beetje komisch.

 De boodschap blijkt aan het eind: er schuilt ziekigheid in de mensen en we zullen nooit weten wat bij wie. Zeker de natuurlijk domme politieman niet. Zodat we naar huis gestuurd worden met de dooddoener 'dat hadden we toch nooit achter hem of haar gezocht'. 

Huppert en Depardieu

 Er is veel tussen mensen, tussen leven en dood, dat je niet weet en nooit zult weten. Is er leven na de dood? Liefde? Met die vragen worstelen de twee in een toeris­tenoord in Death Valley, waar hij eerder was. Deze Isabelle Huppert en Gerard Depar­dieu hielden ooit van elkaar en zoiets blijft, altijd, zegt de film.

 Hoe verschillend ze ook zijn. Liefde is van een hogere orde. Dood ook. Regisseur Guillaume Nicloux brengt ze samen. Zij hysterisch, vegetarisch, gelovend in straling in Tibet. Hij naar eigen idee nuchter.

 Hun door beiden verwaarloosde homoseksuele zoon heeft zelfmoord gepleegd, brieven voor ze achtergelaten en daarin plaatsen aan­gegeven waar hij zich postuum aan ze zal vertonen. Dat gebeurt. Of denken ze dat maar? Valley of Love speelt zich af in Death Valley en dat klopt.

 Wie gelooft niet - met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid - op z'n minst soms dat doden van zich laten merken in ons bestaan? Daarover schrijven of filmen is hachelijk. Men wil het niet weten. Maar er gebeuren soms 'van die dingen'. En dan hebben hysterici als Huppert het minder moeilijk dan rechtlijnigen als Depardieu.

 Nicloux laat ze zien als dwalende toeristen in de hitte van hun eigen bestaan. En ze spelen zich meesterlijk.